یکی از مهم ترین جلوه‌های کالایی سازی دانشگاه و علم، در یکی دو سال اخیر، برگزاری سخنرانی ها و کارگاههای علمی به صورت پولی بوده است. به برکت رشد استارت‌آپ‌ها،‌ برخی سایت ها در زمینه صدور بلیت برای سخنرانی‌ها فعال شده‌اند. این امر، مدیریت پولی چنین همایش‌هایی را تسهیل کرده است. تیم برگزارکننده سخنرانی یا کارگاه، ابتدا اکانتی را در یکی از این سایت‌ها ایجاد کرده و سپس از طریق لینک ثبت نام، متقاضیان را به سمت انجام فرایند ثبت نام و واریز مبلغ همایش هدایت می کنند. خیلی شیک و مجلسی!
به این ترتیب همه علاقه‌مندان شرکت در همایش، کارگاه یا سخنرانی مزبور،‌ مکلف به پرداخت وجه ثبت‌نام هستند. این موضوع آن چنان معمول و هنجاری شده است که در مواقع استثنا، برای تشویق به حضور، «رایگان بودن» همایش، برجسته می شود.
به فراخور موضوع رساله خود، چند روز پیش در یکی از چنین کارگاه‌های پولی شرکت کردم. این رویداد از سوی یک پژوهشگاه وابسته به یکی از وزارتخانه‌های نسبتاً متمول برگزار می شد. موضوع کارگاه، مرتبط با یکی از طرح‌های کلان ملی این پژوهشگاه بود. دو نکته جالب در برگزاری این رویداد پولی توجه مرا جلب کرد:
- کارگاه! منحصر به اطلاع رسانی درباره کارهای انجام شده توسط مجریان و مدیران پروژه بود.
- یکی از توصیه‌های سیاستی پروژه، فرهنگ‌سازی، اطلاع‌رسانی عمومی و تربیت نیروی انسانی متخصص در زمینه موضوع پروژه بود.

این نمونه را گفتم تا خاطرنشان کنم گاهی ذوق زدگی برای کسب منفعت مالی آنچنان زیاد می شود که ماهیت سخنرانی و فلسفه کار یا وظیفه سازمانی یک مجموعه دولتی از یاد می رود!

به نظر می رسد شرکت در همایش‌های علمی که نقش عمده‌ای در نشر دانش دارد به بخش ثابتی از هزینه‌های روزمره دانشجویان و مشتاقان علم و دانستن تبدیل شده است. این امر در تعارض با عدالت آموزشی است و برخی از دانشجویان مستعد را از حضور و کسب معلومات محروم می کند.
به گمان من این مشکل، راه حل ساده‌ای دارد. می توان از برگزاری همایش‌های پولی، حداقل در حیطه نهادهای دولتی، وزارتخانه‌ها و دانشگاه‌ها ممانعت به عمل آورد و با رایگان کردن محل و امکانات سخنرانی، هزینه‌ برگزاری چنین همایش ها و رویدادهای علمی را کاهش داد.