ربع قرن پیش، دکتر رضامنصوری، استاد فیزیک دانشگاه شریف و رئيس وقت انجمن فیزیک ایران، در یک سفر علمی به کشور هند از انیستیتوی تاتای این کشور بازدید داشته و با برخی از دانشمندان آن گفتگو کرده است. آنچه در فایل زیر خواهید خواند گزارش جالب ایشان از این سفر است. نویسنده در جای جای گزارش وضعیت علمی به ویژه از نظر سبک رفتاری دانشگران دو کشور را مقایسه می کند. کاش خود استاد منصوری بار دیگر به این گزارش برگردند و درباره تغییرات روی داده در جامعه علم ورزی ایران بنویسند و بنویسند چقدر از حسرت‌های علمی آن سفر، امروز رفع شده است.
فایل گزارش سفر علمی دکتر رضا منصوری به انیستیتو تاتای هند منبع: مجله رهیافت، زمستان ۱۳۷۱ 

یکی از مهم ترین جلوه‌های کالایی سازی دانشگاه و علم، در یکی دو سال اخیر، برگزاری سخنرانی ها و کارگاههای علمی به صورت پولی بوده است. به برکت رشد استارت‌آپ‌ها،‌ برخی سایت ها در زمینه صدور بلیت برای سخنرانی‌ها فعال شده‌اند. این امر، مدیریت پولی چنین همایش‌هایی را تسهیل کرده است. تیم برگزارکننده سخنرانی یا کارگاه، ابتدا اکانتی را در یکی از این سایت‌ها ایجاد کرده و سپس از طریق لینک ثبت نام، متقاضیان را به سمت انجام فرایند ثبت نام و واریز مبلغ همایش هدایت می کنند. خیلی شیک و مجلسی!
به این ترتیب همه علاقه‌مندان شرکت در همایش، کارگاه یا سخنرانی مزبور،‌ مکلف به پرداخت وجه ثبت‌نام هستند. این موضوع آن چنان معمول و هنجاری شده است که در مواقع استثنا، برای تشویق به حضور، «رایگان بودن» همایش، برجسته می شود.
به فراخور موضوع رساله خود، چند روز پیش در یکی از چنین کارگاه‌های پولی شرکت کردم. این رویداد از سوی یک پژوهشگاه وابسته به یکی از وزارتخانه‌های نسبتاً متمول برگزار می شد. موضوع کارگاه، مرتبط با یکی از طرح‌های کلان ملی این پژوهشگاه بود. دو نکته جالب در برگزاری این رویداد پولی توجه مرا جلب کرد:
- کارگاه! منحصر به اطلاع رسانی درباره کارهای انجام شده توسط مجریان و مدیران پروژه بود.
- یکی از توصیه‌های سیاستی پروژه، فرهنگ‌سازی، اطلاع‌رسانی عمومی و تربیت نیروی انسانی متخصص در زمینه موضوع پروژه بود.

این نمونه را گفتم تا خاطرنشان کنم گاهی ذوق زدگی برای کسب منفعت مالی آنچنان زیاد می شود که ماهیت سخنرانی و فلسفه کار یا وظیفه سازمانی یک مجموعه دولتی از یاد می رود!

به نظر می رسد شرکت در همایش‌های علمی که نقش عمده‌ای در نشر دانش دارد به بخش ثابتی از هزینه‌های روزمره دانشجویان و مشتاقان علم و دانستن تبدیل شده است. این امر در تعارض با عدالت آموزشی است و برخی از دانشجویان مستعد را از حضور و کسب معلومات محروم می کند.
به گمان من این مشکل، راه حل ساده‌ای دارد. می توان از برگزاری همایش‌های پولی، حداقل در حیطه نهادهای دولتی، وزارتخانه‌ها و دانشگاه‌ها ممانعت به عمل آورد و با رایگان کردن محل و امکانات سخنرانی، هزینه‌ برگزاری چنین همایش ها و رویدادهای علمی را کاهش داد.

کتاب «علم و نوآوری در ایران: توسعه، پیشرفت، و چالش ها» که به تلاش دکترعبدالله صوفی (از دانشگاه ویسکانسین) و دکترسپهر قاضی نوری (از دانشگاه تربیت مدرس) به همراهی جمعی دیگر از اندیشمندان حوزه مدیریت نوآوری ایران نوشته شده و از سوی انتشارات بین‌المللی پالگراو مک‌میلان به زبان انگلیسی منتشر شده است.... >>>>>

مجله معتبر ساینس، در شماره اخیر خود بار دیگر (1) به موضوع مقالات علمی ایرانی پرداخته است. این مجله با چاپ مقاله‌ «ایجاد فرهنگ اصول اخلاقی در ایران» که آن را سه محقق ایرانی نوشته وضعیت تولید مقاله در ایران را مورد بررسی قرار داده است: ایران از نظر تولید مقاله در دنیا رتبه 22 و از نظر ارجاعات علمی رتبه 161 را در دنیا دارد. همچنین ایران از نظر تعداد مقالاتی که بدلیل سرقت ادبی در ژورنالها از درجه اعتبار ساقط می شود رتبه دوم (پس از چین) را در اختیار دارد. نویسندگان این مقاله نوشته‌ا‌ند:
"اصرار برخی مسئولان در اجباری کردن انتشار مقاله ISI برای کسب رتبه علمی و یا دریافت نمره پایان نامه سبب افت شدید اعتبار مقالات و فساد و بی اخلاقی شده است. مراجعه دانشجویان تحصیلات تکمیلی به آژانس های فروش پایان نامه و... اعتبار علمی ایران را خدشه دار کرده است. مسئولا ایرانی تولید علم را معادل تولید مقاله می دانند!"

.. أینَ نَذهبُون؟!

1. مطلب قبلی مجله ساینس :
گزارش مجله ساینس از بازار مکاره «تولید علم» در «میدان انقلاب»!

دوره «سیاستگذاری علم و فناوری»  در ایران از ابتدا برای تحصیل در مقطع دکترا تعریف شده بود. اخیراً دوره کارشناسی ارشد این رشته نیز مورد تصویب قرار گرفته است. طبق مندرجات تکمیلی دفترچه انتخاب رشته امسال، مقرر شده است در مهر 1395 یک دانشجو در ذیل ظرفیت رشته «مدیریت تکنولوژی- سیاست‌های تحقیق و توسعه» برای تحصیل در رشته «کارشناسی ارشد سیاست‌گذاری علم و فناوری» در دانشگاه شهید بهشتی (مرکز مطالعات بنیادین علم و فناوری) جذب شود.
دروس اختیاری این رشته  در سه زمینه «اقتصاد و مدیریت» و «جامعه‌شناسی» و «الاهیات، تاریخ و فلسفه» تدوین شده است. دروس الزامی این رشته، شباهت زیادی با دروس دوره دکترا دارد.
مشروح دروس الزامی و اختیاری این رشته و محتوای هر یک از دروس را از پیوند (لینک) زیر بارگیری (دانلود!) کنید.
نام و محتوای دروس دوره کارشناسی ارشد سیاست‌گذاری علم و فنّاوری

اخیراً سایت تامسون‌رویترز فهرست 100  دانشگاه برتر دنیا از نظر نوآوری را منتشر کرده است. در این رتبه‌بندی که بر مبنای 10 شاخص انجام شده، دانشگاه استنفورد در رتبه اول قرار دارد. از صد دانشگاه برتر این فهرست، 48 دانشگاه در امریکا،‌ و 9 دانشگاه در ژاپن قرار دارند. فرانسه و کره جنوبی نیز هر یک با 8 دانشگاه در جایگاه‌های بعدی حضور دارند.
خلاصه‌ی فارسی این گزارش توسط خانم شاوردی دانشجوی دکترای سیاست‌گذاری علم‌ و فناوری در دانشگاه علم و صنعت ایران تهیه شده است. با تشکر از ایشان. لینک دانلود:

 دانشگاه‌های برتر دنیا از نظر نوآوری / Top 100 Innovative Universities