دکتر فرجی دانا، وزیر علوم هفدهم دی ماه در دانشگاه تربیت مدرس گفته: "سالانه ۱۵۰ هزار تن از نخبگان، ایران را ترک می کنند. . . . با مهاجرت مغزها، سالانه ۱۵۰ میلیارد دلار به دیگر کشورها کمک می کنیم در حالی که کل بودجه دولتی ما معادل ۷۰ میلیارد دلار است . . . با محاسبات دهه ۷۰، تربیت یک نخبه برای ما یک میلیون دلار هزینه دارد"
محمدحسین دارایی در تحقيقي که برای دانشگاه کالیفرنیا انجام داده نشان ميدهد كه بر اساس گزارش سال ۲۰۰۹ صندوق بین‌المللی پول، خسارت فرار مغزها برای ایران معادل سالی  ۵۰ میلیارد دلار است اينجا  بخشي از اين نمودار را به صورت ترجمه شده در اينجا ببينيد كه نشان ميدهد بيش از 48 درصد دانشجويان شريف مهاجرت مي كنند.

:: در این میان یک موضوع همواره فراموش می شود، و آن اینکه درصد بالایی از آنها هم که مانده اند، مغزشان فرار کرده (تعبیر از یک دوست). آنها مانده اند نه از روی رضایت بلکه از روی جبر! نوعی طلاق عاطفی بین خود و سرزمین مادری. اینها پیوند مستحکمی با سیستم ندارند و ممکن است با تغییر شرایط خود یا جامعه از کشور خارج شوند. چرا کمتر به این بخش ماجرا توجه می کنیم؟

نکته ی دوم توجه به این مسئله است که در قبال خروج نخبگان از سیستم، چه جایگزینهایی وارد می شوند؟ متاسفانه به جای خروج نخبگان، ما پذیرای مهاجران کم سواد یا بیسواد، جنگ زدگان و کارگران ساده خارجی هستیم. روشن است که این پدیده، سیستم را دچار بیماری می کند. برونداد نهایی یک سیستم بیمار هم معلوم است: رفع و رجوع نیازهایش سخت و هزینه بر می شود. و نیز فرآیند توسعه و کیفیت زندگی آسیب می بیند.

از این رو لازم است برای درمان پدیده خروج مغزها یا کاستن از آسیبهای آن، سه گام در کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت بردشته شود:

1- تلاش برای کاهش تمایل روانی به مهاجرت در جامعه تحصیلکرده.
2- سیاستهای تشویقی و حمایتی برای توقف روند مهاجرت عینی.
3- تلاش برای بازگرداندن مهاجران.

شرط موفقیت در هر گام، منوط به ایجاد زیربناهای فکری، سیاسی و اجتماعی در جامعه است. بهبود فضای زندگی و امید در گام اول و رواج رویکرد نخبه گرایی در دولت و سیاستگزاران و توسعه دانش محور در گام دوم می تواند تا حدودی به تسکین این درد کمک کند . . .

برچسب‌ها: فرار مغزها, فرجی دانا